Brexitreferendum - Waarom millennials (niet) zijn gaan stemmen
Foto: Londen (bron: Skitterphoto)
26 december 2017 / leestijd: 5 minuten
Na het referendum over de EU in het Verenigd Koninkrijk zijn tal van analyses gepubliceerd waarin werd gezocht naar dé factor die het Leavekamp de overwinning heeft bezorgd. Daarbij werd gekeken naar regionale verschillen, opleidingsniveau, politieke voorkeuren en leeftijd. Vooral de conclusie dat veel jongeren Remain hadden gestemd en ouderen voornamelijk Leave heeft tot veel debat geleid. Toch is het stemgedrag van millennials niet zo eenduidig.
Het VK heeft geen stemplicht, dus ook de opkomst wordt gemeten. Die was bij het Brexitreferendum 72,2%, wat hoger is dan bij gewone nationale verkiezingen. Die opkomst was echter niet gelijk verdeeld tussen de leeftijdscategorieën: van de stemgerechtigde 18- tot 24-jarigen kwam 64% opdagen en dat percentage bleef gestaag toenemen tot zelfs 90% bij de leeftijdscategorie 65 jaar en ouder. Het percentage kiezers dat Leave heeft gestemd liep gelijk op met de toenemende opkomst: minder dan 30% van de 18- tot 24-jarigen wilde uit de EU vertrekken, maar dat percentage liep op tot meer dan 60% bij de oudste leeftijdscategorie.
Dit is een bron van frustratie voor veel jongeren. De Remainers willen deel uitmaken van Europa en recht hebben op de voordelen die de EU biedt, zoals de mogelijkheid om in het buitenland te studeren met het Erasmusprogramma. Die rechten staan nu op de helling.
Wanneer zij erover klagen dat zij de groep zijn die het langst met de gevolgen van Brexit moet leven, wijzen de oudere kiezers erop dat de opkomst bij de millennials het laagst was van alle leeftijdscategorieën. Hoewel de opkomst van 64% overeenstemt met de opkomst bij een nationale verkiezing, blijkt het gebrek aan interesse in politiek bij deze leeftijdscategorie toch het hoogst.
Millennials die Remain hebben gestemd
Het Verenigd Koninkrijk is een land waar euroscepticisme altijd een sterke rol heeft gespeeld. Aan de andere kant van het spectrum staat een groep van vaak jongere kiezers die zichzelf als “Europeanen” zien. Hun land is al hun hele leven een lid van de EU en zij die hoger onderwijs hebben gevolgd, hebben de mogelijkheid gehad om in het buitenland te studeren of werk te vinden dankzij programma’s zoals Erasmus en Leonardo da Vinci. Ze zijn zich bewust van hun rechten als EU-burgers en de voordelen van het EU-lidmaatschap, zoals deel uitmaken van een welvarend handelsblok (de interne markt en de sterke positie wereldwijd), kansen op internationale werkgelegenheid en politieke stabiliteit in Europa.
Millennials die Leave hebben gestemd
Voor het referendum bleek uit de verkiezingspolls dat het Remainkamp zou winnen, maar het was uiteindelijk het Leavekamp dat een nipte meerderheid behaalde. Milllennials zijn de enige leeftijdscategorie waarin meer kiezers Remain kozen dan Leave. De belangrijkste redenen om voor Leave te kiezen waren economische omstandigheden, immigratie en nationale soevereiniteit. Wat economische omstandigheden betreft: de districten waar het meest Leave werd gestemd, zijn die waar mensen het meest lijden onder werkloosheid en dalende lonen. Mensen met een lagere opleiding zijn kwetsbaarder voor veranderingen in de economie, zoals banen die naar lageloonlanden worden verplaatst. Ze voelen zich ook vaker bedreigd door de komst van immigranten omdat zij dan ook meedingen naar sociale huisvesting en banen. Immigratie heeft als thema ook meer aandacht gekregen door de terroristische aanslagen en de toegenomen immigratiestromen in 2015. Dit algemene gevoel van onzekerheid, onbehagen en gebrek aan kansen uit zich in de wens de controle weer in eigen handen te nemen. Het idee dat er geld vloeit naar Brussel en dat de Britten vanuit Brussel wetten worden opgelegd zonder dat duidelijk is wat ze ervoor terugkrijgen, is een belangrijk punt van de Leavecampagne geweest.
Millennials die niet zijn gaan stemmen
Aangezien kiezers in het Verenigd Koninkrijk zich moeten registreren om te mogen stemmen, is er een groot deel van de bevolking dat ervoor kiest niet te stemmen. Bij het referendum hebben 12,9 miljoen kiesgerechtigden niet gestemd. Dit is van belang voor de millennials, omdat de opkomst bij hen het laagst was. Daarvoor kunnen verschillende redenen zijn.
Er blijkt om te beginnen een zekere onverschilligheid te heersen wat politiek betreft. Dat kan aan een gebrek aan interesse liggen, maar ook aan een kloof tussen de noden van mensen en de beslissingen die worden genomen. In de laatste tien jaar lijken de beleidsbelissingen in te druisen tegen de belangen van de burgers: er waren de besparingsmaatregelen tegen de financiële crisis en een verhoging van sommige kosten, zoals het inschrijvingsgeld voor de universiteit – dat in het VK al erg hoog is. Als er werd geprotesteerd, leek dat geen effect te hebben, wat tot gevoelens van onmacht en apathie heeft geleid. Deze dynamiek leeft ook elders in Europa.
Wat echter de belangrijkste reden lijkt te zijn, is een gebrek aan kennis over de EU. Veel mensen wezen erop dat ze niet weten wat de EU doet en hoe de EU werkt. Dit heeft tot een opmerkelijk verschil in de reactie op de uitslag van het referendum geleid: zij die in de EU wilden blijven, vonden dat er veel op het spel stond en dat ze rechten en kansen zijn verloren; zij die uit de EU wilden vertrekken, waren van mening dat EU-lidmaatschap weinig uitmaakt.
Tijdens de campagne hebben beide kampen voornamelijk enkele kwesties en de gevolgen ervan voor het VK belicht, in de eerste plaats migratie, soevereiniteit en economie. Er ging maar weinig aandacht naar basisinformatie over de EU. Mensen die niet zijn gaan stemmen, wezen daarop en zeiden dat ze geen mening hadden over de EU, omdat de EU een complexe politieke instelling is die ze niet begrijpen.
Zowel de campagneleiders in het VK als de EU-instellingen hebben dus het belangrijkste punt gemist. Pas na de afronding van de onderhandelingen zullen de Britten ontdekken welke gevolgen Brexit precies heeft.
Bronnen:
The Guardian: https://www.theguardian.com/politics/2016/jul/09/young-people-referendum-turnout-brexit-twice-as-high
The Independent: http://www.independent.co.uk/voices/brexit-eu-referendum-why-did-people-vote-leave-immigration-nhs-a7104071.html
The Telegraph: http://www.telegraph.co.uk/news/general-election-2015/11592557/General-election-2015-highest-turnout-since-Tony-Blair-landslide.html
The London School of Economics and Political Science: http://blogs.lse.ac.uk/brexit/2016/10/24/brexit-is-not-the-will-of-the-british-people-it-never-has-been/
NewStatesman: http://www.newstatesman.com/2016/07/don-t-blame-young-people-not-voting-blame-system-fails-them